الکتروموتور ضد انفجار چیست؟
الکتروموتور ضد انفجار (Explosion Proof Electric-Motor) یکی از تجهیزات پرکاربرد در محیط های صنعتی به شمار می رود. در این محیط ها معمولاً احتمال انفجار، اشتعال و یا تجمع گازها و مواد آتش زا بالا است. همین امر باعث می شود تا تجهیزاتی که از ایمنی کافی برخوردار نیستند، دچار آتش سوزی و یا انفجار شوند. الکتروموتورهای مورد استفاده در محیط های صنعتی، باید از حافظت ویژه و ایمنی کافی در مقابل حریق و انفجار برخوردار باشند. استفاده نکردن از تجهیزات ضد انفجار می تواند منجر به خسارات جبران ناپذیری در محیط های صنعتی شود. انفجار معادن، پالایشگاه ها و آتش سوزی در کارخانه ها از جمله سانحه هایی هستند که در صورت استفاده از الکتروموتورهای ضد انفجار می توانید از وقوع آن‌ها جلوگیری کنید. برای آشنایی بیشتر با این تجهیزات، در ادامه با ما همراه باشید.
بیشتر بخوانید: فروش الکتروموتور ac با قیمت ویژه
کاربرد الکتروموتورهای ضد انفجار در چیست؟
الکتروموتور ضد انفجار با نام های الکتروموتور ضد جرقه، الکتروموتور EX و الکتروموتور محیط های خطرناک (Hazardous Area) در صنعت شناخته می شود. هدف از به کارگیری الکتروموتور ضد انفجار تبدیل انرژی الکتریکی به انرژی مکانیکی است. این تجهیزات در ماشین های الکتریکی مورد استفاده در کارخانه ها، پالایشگاه ها و معادن کاربرد دارند. معمولاً دستگاه هایی مانند پمپ ها، کمپرسورها، فن ها و گیربکس ها از این نوع موتورها برای تولید انرژی استفاده می کنند. در صورت عدم استفاده از تجهیزات ضد انفجار، ممکن است به دلیل یک جرقه کوچک انفجار بزرگی در یک محیط رخ دهد. بنابراین، استفاده از الکتروموتور ضد انفجار در تجهیزات الکتریکی یکی از اصلی ترین اقدامات ایمنی در محیط های صنعتی به شمار می رود.
طبقه بندی کاربرد الکتروموتور ضد انفجار بر اساس استانداردها
دو استاندارد برای الکتروموتور ضد انفجار وجود دارد که عبارت اند از NEC 500 و IEC. بر اساس این استانداردها می توان نوع الکتروموتور ضد انفجار را متناسب با محیط و شرایط مختلف، انتخاب کرد. در ادامه نگاهی بر استاندارد NEC 500 و استاندارد IEC خواهیم داشت.
استاندارد NEC 500
محیط های پرخطر به دو دسته معادن زغال سنگ و غیر معادن تقسیم بندی می شوند. در خصوص معادن معمولاً هر کشوری از استانداردهای ویژه خود استفاده می کند. اما محیط های غیر معادن تحت استاندارد NEC 500 قرار می گیرند و به سه کلاس Class I ، Class II ، Class III دسته بندی می شوند. این سه کلاس شامل موارد زیر می شوند :
- Class I : این کلاس به محیط هایی اطلاق می شود که گاز و غبار قابل اشتعال به طور طبیعی در آن‌ها وجود دارد.
- Class II : این کلاس مختص محیط هایی است که گاز و غبار فلزات و زغال در آن‌ها وجود دارد.
- Class III : این کلاس به محیط هایی اختصاص دارد که در آن‌ها فیبر قابل اشتعال وجود دارد.
استاندارد IEC
استاندارد IEC در اغلب کشورها به خصوص کشورهای اروپایی کاربرد دارد. این استاندارد برای محیط هایی که دارای گاز و غبار قابل اشتعال هستند، به کار می رود. گازها بر اساس استاندارد IEC دارای سه زون ZONE به شرح زیر هستند :
- ZONE 0 : محیط هایی که گاز و غبار اشتعال زا در آن‌ها برای مدت طولانی و بیش از 1000 ساعت در سال وجود دارد.
- ZONE1 : محیط هایی که گاز و غبار قابل اشتعال در آن‌ها بین 10 تا 1000 ساعت در سال وجود دارد.
- ZONE2 : محیط هایی که گاز و غبار اشتعال زا در آن‌ها بین 1 تا 10 ساعت در سال وجود دارد.
انواع الکتروموتور ضد انفجار
الکتروموتور ضد انفجار بر اساس عواملی مانند سطح حفاظت و یا کاربرد به دسته های مختلفی تقسیم بندی می شوند. الکتروموتور ضد انفجار پوسته باز و پوسته محصور دو نوع اصلی این تجهیزات را تشکیل می دهند. الکتروموتور ضد انفجار پوسته باز معمولاً مناسب محیط های خطرناک است و نوع پوسته محصور این قطعات معمولاً مناسب استفاده در محیط های خطرناک نیستند. این دو دسته از الکتروموتورهای ضد انفجار هر کدام دارای انواع مختلفی هستند که در ادامه بررسی خواهیم کرد :
- گروه I: این نوع الکتروموتور ضد انفجار معمولاً در محیط هایی که غبار قابل اشتعال در آن‌ها وجود دارد، مورد استفاده قرار می گیرند.
- گروه II: تجهیزات این دسته، معمولاً در محیط هایی مانند کارخانجات پتروشیمی و شیمایی کاربرد دارند. انواع الکتروموتورهای ضد انفجار این دسته شامل سه زیر دسته هستند که عبارت اند از :
- دسته IIC : تجهیزات این دسته در محیط هایی که احتمال آتش سوزی و انفجار در آن‌ها بالاست مورد استفاده قرار می گیرند.
- دسته IIB : الکتروموتورهای این دسته در محیط هایی استفاده می شوند که گازهای قابل اشتعالی مانند اکسید اتیلن، دی اتیل اتر، اتیل اتر، دی متیل اتر، اتیلن در آن‌ها وجود دارد.
- دسته IIA : تجهیزات این دسته در محیط هایی به کار می روند که در آن‌ها گازهایی مانند اتیل استات، متانول، استون، استیک اسید، دکان، بوتان، اتان، پروپان وجود دارند.
ویژگی‌های الکتروموتور ضد انفجار
در ساخت الکتروموتور ضد انفجار باید استانداردهای خاصی به کار رود تا امکان استفاده از آن‌ها در محیط های خطرناک وجود داشته باشد. استانداردها و ویژگی های این تجهیزات بر اساس محیطی که مورد استفاده قرار می گیرند، متغیر هستند. مهم‌ترین ویژگی های یک الکتروموتور ضد انفجار عبارت اند از :
1. عایق‌بندی و روکش مناسب
2. پرهیز از مایعات قابل اشتعال
3. مجهز به سیستم خنک‌کننده خاص
4. عدم اشتعال و آتش سوزی
5. تهویه مناسب
6. مقاومت بالا در برابر ضربه و لرزش