کوپلینگ تجهیزی است که جهت انتقال قدرت، سرعت و گشتاور بین دو محور از دو موتور استفاده می شود. به دلیل وجود انحرافات محوری، شعاعی و یا زاویه ای میان شفت ها از کوپلینگ استفاده می شود. می توان تمامی کوپلینگ ها را در دو دسته کلی صلب یا غیر منعطف و کوپلینگ انعطاف پذیر تقسیم بندی کرد. قیمت هر کدام متفاوت بوده و با توجه به نوع انحراف محوری می بایست از کوپلینگ متناسب استفاده کرد. به منظور کسب اطلاعات بیشتر در خصوص کوپلینگ تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
کوپلینگ چیست؟
کوپلینگ تجهیزی است که طی آن گشتاور، قدرت و سرعت را از موتوری به موتور دیگر انتقال می دهد. در واقع گشتاور، قدرت و سرعت از شفت یا محور محرک به شفت یا محور متحرک منتقل می شود. به دلیل مشکلات زیادی که در این انتقال به دلایل انحراف محوری، شعاعی و زاویه ای به وجود خواهد آمد، انواع مختلفی از کوپلینگ وجود دارد.
انحرافات کوپلینگ
در انتقال قدرت، سرعت و گشتاور از محور محرک به متحرک ممکن است انحرافاتی رخ دهد. برخی از این انحرافات شامل موارد زیر است:
- انحراف محوری: اگر بین محورها فاصله وجود داشته باشد، انحراف محوری ایجاد می گردد. تغییرات دمایی و انقباضات و انبساطات طولی این انحراف را پدید می آورد.
- انحراف شعاعی: اگر محورها در یک امتداد نباشند، انحراف شعاعی ایجاد می شود. پر اهمیت ترین انحراف میان محورها، انحراف شعاعی است.
- انحراف زاویه ای: اگر محور کوپلینگ ها نسبت به هم زاویه دار باشند، انحراف زاویه ای رخ می دهد.
انواع کوپلینگ
برای انواع کوپلینگ ها می توان دو دسته بندی بسیار کلی در نظر گرفت. این دو دسته بندی عبارتند:
- کوپلینگ صلب یا غیر انعطاف پذیر: این کوپلینگ ها انعطاف بسیار کمی دارند و در تولید آن ها از مواد پلیمری استفاده نمی شود. کوپلینگ صلب ارتعاشات را جذب نمی کند. از انواع کوپلینگ صلب می توان به نوع فلنجی، پوسته ای یا غلافی، موف، مخروطی، دندانه ای و زنجیری اشاره کرد.
- کوپلینگ انعطاف پذیر: کوپلینگ های انعطاف پذیر متناسب با نامشان توانایی بسیار بالاتری جهت سازگار شدن با انواع انحرافات محوری، شعاعی و زاویه ای را دارند. از انواع کوپلینگ منعطف می توان به فلنجی بوش دار، لاستیکی، دنده ای، دیسکی، رشته ای، امگا، میله ای، حلزونی، آرواره ای، اشمیت، رگ و …. اشاره کرد.
مزایای کوپلینگ
برخی از مزایای استفاده از کوپلینگ شامل موارد زیر است:
انتقال سرعت، قدرت و گشتاور: صنایعی که به انتقال قدرت از یک محور به محور دیگر و یا از یک شفت به شفت دیگر نیاز دارند، از کوپلینگ استفاده می کنند.
کنترل لرزش: کوپلینگ در زمان انتقال قدرت و گشتاور لرزش دستگاه را جذب کرده و از این طریق سبب بالاتر رفتن عمر مفید دستگاه می گردد.
ایجاد هم محوری: اگر دو محور اختلاف محوری کمی با هم داشته باشند با استفاده از کوپلینگ می توان این اختلاف را برطرف کرد.
قابلیت نصب سریع و آسان: امکان نصب و یا تعویض قطعات کوپلینگ با سرعت بالا امکان پذیر است.
کوپلینگ های متداول و پرکاربرد در انتقال قدرت
با توجه به انحراف میان دو شفتی که قرار است سرعت، قدرت و گشتاور را به یکدیگر منتقل کند، کوپلینگ های متفاوتی در دو نوع کلی صلب و منعطف قرار دارند. امابا توجه به انحراف محورها از کوپلینگ های متداول در صنعت می توان به برخی از انواع زیر اشاره کرد:
- کوپلینگ گیره ای یا ماف: این کوپلینگ از نوع صلب یا غیر انعطاف پذیر است. در طراحی این کوپلینگ شفت کاملاً درون آستین قرار می گیرند. زمانی از کوپلینگ ماف استفاده می شود که شفت ها کاملاً موازی هم باشند و نیاز به تراز ندارند.
- کوپلینگ فلنجی: قیمت این کوپلینگ صلب در مقایسه با دیگر تجهیزات بسیار پایین تر بوده اما قدرت و گشتاور بالایی را بین شفت ها جابجا می کند. در صنایع متوسط و سنگین رو به بالا از کوپلینگ فلنجی استفاده می شود.
- کوپلینگ سیال: در این کوپلینگ پمپ و سیال وجود داشته و حتی پمپ می تواند از نوع پمپ وکیوم باشد. قیمت پمپ وکیوم بر قیمت این نوع کوپلینگ تاثیر می گذارد. در این کوپلینگ پمپ در شفت محرک و توربین در انتهای پمپ متحرک نصب می شود. در کوپلینگ سیال با ورود سیال به پمپ با ایجاد نیروی گریز از مرکز در پمپ، کوپلینگ سیال گشتاور و قدرت نیروی گریز از مرکز را به شفت متحرک یا توربین منتقل می کند.
- کوپلینگ دنده ای: این کوپلینگ از انواع کوپلینگ منعطف است. در صنایع سنگین از کوپلینگ دنده ای استفاده می شود. در کوپلینگ دنده ای فلنج و توپی توسط قطعه ای با هم جمع شده و توپی ها از چنان ضخامتی برخوردار هستند که می توان آنها را به عنوان دندانه دندانه در نظر گرفت.
- کوپلینگ یونیورسال: از نوع کوپلینگ منعطف هستند. اگر دو محور زاویه دار باشند از این کوپلینگ استفاده می شود. زمانی که محدودیت در فضا وجود داشته باشد و انعطاف بالایی نیاز باشد می توان از کوپلینگ یونیورسال استفاده کرد.